در جستجوی دگمه “غلط کردم“
این واقعیتی انکار ناپذیر است که همه ما به صرف انسان بودنمان جایی در زندگی اشتباه کرده ایم. اشتباهاتی کوچک یا بزرگ که زندگی ما را به هم ریخته و حتی شاید ویران کرده است. اشتباهاتی که شاید هنوز گرفتار پرداخت تاوان آن هستیم. گاهی این اشتباهات چندان بزرگ نیستند، اما همین که به یادشان می افتیم لحظه ای و ساعتی و شاید روزهایی از عمرمان را تلخ می کنند و ذهنمان را به خودشان مشغول میکنند. با خودمان می گوییم کاش دگمه ای بود که می زدم و زمان به عقب بر می گشت و من کار دیگری می کردم، جور دیگری زندگی می کردم، چیز دیگری می گفتم.
اما زمان حرکتیست رو به جلو که نه متوقف می شود و نه به عقب برمی گردد. این خیال و آرزوی برگشتن و جبران گذشته و جور دیگر بودن، نه امکان پذیر است و نه راه حل رهایی از این رنج ذهنی. اما با این رنج مداوم چه باید کرد؟
پیش از پاسخ به این سوال اولین در قدم برای رهایی از این رنج و خود آزاری به این پرسش پاسخ دهید.
آیا در هفته گذشته کاری کرده اید، حرفی زده اید، و یا تصمیمی گرفته اید که در زمان انجام آن کار، گفتن آن حرف، و یا وقتی که آن تصمیم را می گرفتید مطمئن بودید که اشتباه می کنید؟ یعنی آیا کاری را که می دانستید اشتباه است را آگاهانه انجام داده اید؟
بی تردید همه ما در زمانی که به طور معمول کاری را در صحت عقل و در شرایط مناسب انجام می دهیم یا گزینه ای را انتخاب می کنیم، انتخابمان بر اساس درک و تشخیصمان از شرایط و بر پایه بالاترین سطح آگاهی، دانش، و تجربه مان در همان لحظه است. یعنی در هر لحظه هر آن چه انجام می دهیم بهترین و مناسبترین انتخاب ممکن در آن لحظه بر اساس آن چه “بهتر” و “درست تر” می دانیم است. بنابراین هر آنچه در گذشته انجام داده ایم و یا در آینده انجام خواهیم داد با در نظر گرفتن آگاهی، امکانات و محدودیتهایمان در آن لحظه و زمان است، هرچند می تواند بهترین انتخاب ممکن نباشد.
اگر امروز بر این باوریم که دیروز اشتباه کردیم، تنها به این دلیل است که دیروز دانش، تجربه، و آگاهی امروز را نداشتیم. چرا که هر گاه شرایط و امکانات و وضعیتی عینا مطابق دیروز داشته باشیم، بی تردید همچنان گزینه دیروز را انتخاب خواهیم کرد. با این حساب سرزنش خودمان و “ای وای” و “ای کاش” گفتن فقط نادیده گرفتن یک واقعیت بدیهیست. این واقعیت که “من” امروز دست کم یک روز بیشتر از دیروز می داند.
بنابراین نخستین قدم بخشیدن خودمان است؛ چرا که در هر کجای جهان و برای هر انسان منصف و عاقلی قابل پذیرش نیست که کسی را به جرم “ندانستن” و “نتوانستن” سرزنش و یا تنبیه کنند.
قدم دوم بستن راه تکرار است. این که به هوش و آگاه باشیم که در شرایط مشابه از تجربه هایمان درست استفاده کنیم تا این بار انتخاب بهتر و مناسبتری داشته باشیم. لازم است که به خودمان یادآوری کنیم که این تصمیم درست امروز می تواند و ممکن است که الزاما فردا درست به نظر نرسد. اما مطمئن هستیم که بر اساس همه علم و آگاهی و شرایطی که امروز داریم بهترین انتخاب است.